Global Biyolojik Afet: Coronavirüs (COVID-19)
Afet Araştırmaları Derneği üyesi ve KBRN Kurul Başkanı Prof Dr Levent Kenar Coronavirüs ( COVID-19) Global Biyolojik Afet’tir dedi;
Latince ‘corona‘ kelimesi dilimizde ‘taç’ anlamında kullanılmaktadır ve bu grubun genel özelliğini simgelemektedir.
Alfa-, Beta-, Gama- ve Delta diye dört gruba ayrılan koronavirüs ailesinde, COVİD-19 Beta – koronavirus 2b ailesine aittir.
Ayrıca %70 oranında SARS-CoV ile benzerlikler göstermesine rağmen ondan daha farklı ve yeni bir tür koronavirüs olduğu tespit edilmiştir. COVİD-19, tek zincirli zarflı RNA yapısında bir virüstür.
SARS-CoV gibi insandan insana bulaşının olması en önemli özellikleri arasındadır. Bulaş yolu damlacık enfeksiyonu ve yakın temas şeklinde olmaktadır. Korunma için damlacık ve temasın engellenmesi gibi önlemlerin alınması gerekmektedir. En etkin tedavi bulaşın engellenmesi mantığına dayanmaktadır. Bulaştan sonra tedavi yaklaşımı semptomatik olmaktadır. Tedavi başarılı olmazsa gelişen pnömoni sonrası ARDS, Sepsis ve sonucunda ölüm görülmektedir. Hali hazırda spesifik Anti- nCoV 19 tedavisi ve Anti – nCoV 19 aşısı bulunmamaktadır.
Korona virüsleri havadaki zoonotik damlacıklar yoluyla bulaşır ve siliyer epitelyumda viral replikasyon meydana geldikten sonra enfeksiyon bölgesinde hücresel hasar ve inflamatuar reaksiyonlar oluşturmaktadır.
Virüs semptomatik bir hastanın alt solunum yollarında (trakeal aspirat, balgam veya bronkoalveoler lavaj sıvısı) bol miktarda bulunur, kolaylıkla saptanabilir ve bu salgılarda haftalarca kalabilmektedir. Akciğer grafisinde yama tarzında pulmoner infiltrasyon ve interstisyel çizgilenmede artış saptanmaktadır.
Genel anlamda nedeni bilinmeyen atipik pnömoni tablosu ile vakalar gelmektedir. Ateşin ve alt solunum yollarına ait yakınmaların olması araştırma ihtiyacı doğurmaktadır.
Hastaların;
✓ % 90′ ında ateş,
✓ % 80′ inde kuru öksürük,
✓ % 20′ sinde nefes darlığı,
✓ % 15′ inde solunum güçlüğü, görülmektedir.
Bugüne kadar Koronavirüs Salgını ile ilgili gelişmelerden söz edecek olursak;
Guangdong/ Çin’de 2003 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından korronavirüs salgınına neden olan SARS-CoV, toplamda 29 ülkede 8437 vaka şeklinde görülmüş, bu vakalardan 813 ölüm gerçekleşmiştir.
Suudi Arabistan’da görülen bir diğer koronavirüs salgını MERS – CoV olarak tanımlanarak 19 Mayıs 2015 tarihi itibariyle de Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre toplamda 1791 vaka sonrası 640 ölümle sonuçlanmıştır.
Salgın Aralık 2019 son dönemlerinde Wuhan/Çin’de başlamıştır. Nedeni bilinmeyen atipik pnömoni ile gelen hastalardan şüphelenilerek etken belirleme çalışmaları yapılmıştır. Dünya Sağlık Örgütü düzenli olarak güncel durum raporunu dünya ile paylaşmaktadır. Güncel verilere göre (WHO Situation Report – 33) toplamda 77.794 tanımlanmış COVİD-19 vakası mevcuttur. Bunlardan, an itibariyle, Çin kaynaklı olan; 76.392 vakadan 2348 ölüm gerçekleşmiştir. Ayrıca diğer ülkelerde; 1402 vakadan 11 ölüm gerçekleştiği görülmektedir.
Ülkelere bakıldığında ise dünya geneli toplamında 28 ülkenin COVİD-19 salgınından etkilendiği ve Orta Doğu bölgesinde İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Lübnan ve İsrail’de tanımlanmış vakaların bulunduğu görülmektedir. Özellikle komşumuz olan İran’da 18 vaka ortaya çıkmış, bu vakalardan 4 ölüm gerçekleştiği bildirilmiştir.
Sağlık Personeli İçin Korunma Malzemeleri
Olası/kesin 2019-nCoV vakaları (1 metreden daha yakında temas) için gerekli Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) – Seviye D;
- Eldiven (TS EN 455)
- Önlük/Kıyafet
- Cerrahi maske (TS EN 14683 )
- N-95 (TS EN 149:2001 )
- Yüz koruyucu
- Gözlük (TS EN 166 )
Sağlık çalışanlarının mutlaka Kişisel Koruyucu Donanım kullanmaları gerekmektedir. Tek başına ayrı ayrı kullanımları çok anlamlı olmayacak olsa dahi birlikte kullanımları korunmada oldukça etkindir. N95 partikül respiratörleri, su, zararsız toz, nem ve partiküllere karşı koruma sağlamaktadır. (2-5μm arası) KKD için en önemli parçalardan birini oluşturmaktadır.
Aerosollere karşı korunmada etkin olduğu değerlendirilmektedir. Ayrıca Kişisel Koruyucu Donanım giyilmeden ve çıkarıldıktan sonra mutlaka el hijyenine dikkat edilmelidir. Bunun için bol su ve sabun kullanılarak eller kuralına göre yıkanmalıdır. KKD çıkarılırken dış yüzeylerinin kontamine olduğu unutulmadan dikkatle çıkarılmalıdır ve tıbbi atık torbasına tüm malzemeler yerleştirilmelidir.
